"Fiori Musicali"

Alan HAUGHTON (γενν. 1950): Μπαλλαρίνα, από τα 16 εναλλακτικά κομμάτια για αρχάριους με τον γενικό τίτλο “Roundabout” (1992)

Χρυσηΐδα Σούλη, πιάνο

Κινέζικο φαναράκι, Κινέζικο λαϊκό τραγούδι σε μεταγραφή για πιάνο

Φραγκίσκη Μαριώρα, πιάνο

Οι Κινέζοι συνθέτες άργησαν πολύ να γράψουν για πιάνο, ένα όργανο τυπικό της Δυτικής μουσικής κουλτούρας. Από το 1949 και μετά, η Κεντρική Κυβέρνηση δεν ενεθάρρυνε την πρωτότυπη δημιουργία για λόγους πολιτικούς. Έτσι, οι συνθέτες έγραφαν κυρίως μεταγραφές λαϊκών σκοπών ή πρωτότυπες συνθέσεις στο ύφος της λαϊκής μουσικής.

Τα έργα αυτά ήταν συνήθως σε ρομαντικό ύφος και σε πεντατονικές κλίμακες.

Αμερικάνικος λαϊκός χορός: Turkey in the straw

Μαρία Μαρδικιάν - Αγγελική Τσιχλόγιαννη, πιάνο 4 χέρια

Λαϊκό Αμερικάνικο τραγούδι των αρχών του 19ου αιώνα που η καταγωγή του αποδίδεται στην Ιρλανδέζικη μπαλλάντα “The old rose tree” (= η γέρικη τριανταφυλλιά).

Τα λόγια του τραγουδιού υπάρχουν σε πολλές εκδοχές ενώ, το 1928, το τραγούδι χρησιμοποιήθηκε σε ένα από τα πρώτα cartoons με τον Mickey Mouse. Ο Ούγγρος συνθέτης Ernõ Dohnányi (1877-1960) χρησιμοποίησε το μοτίβο του τραγουδιού στο έργο του “Αμερικάνικη Ραψωδία” (1953) και ο πατριάρχης των Αμερικανών συνθετών Charles Ives στη 2η Συμφωνία του (1897/1902).

Μάνος ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ (1925-1994): Το βαλς των χαμένων ονείρων

μεταγραφή για 2 κιθάρες: Ευάγγελος Μπουντούνης

Μαρίνος και Ιωάννης Χαραλάμπους , 2 κιθάρες

Το 1961, ο Αλέκος Σακελλάριος γυρίζει -σε σενάριο δικό του- την ταινία “Χαμένα όνειρα” με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ και την Αντιγόνη Βαλάκου. Τη μουσική γράφει ο Μάνος Χατζιδάκις και, εδώ, ακούγεται για πρώτη φορά το “Βαλς των χαμένων ονείρων”, μία από τις ομορφότερες μελωδίες όχι μόνο του Μ. Χατζιδάκι αλλά και ολόκληρου του Ελληνικού κινηματογράφου.

Στην ηχογράφηση του δίσκου πρώτο βιολί στην ορχήστρα έπαιζε ο Βύρων Κολάσης.

Ρώσσικο λαϊκό τραγούδι: Οι βαρκάρηδες του Βόλγα

Χρυσηΐδα Σούλη - Τίνα Καραλή, πιάνο 4 χέρια

Το λαϊκό αυτό Ρώσσικο τραγούδι κατέγραψε πρώτος ο Mily Balakirev (1837-1910), ο γνωστός συνθέτης της Σχολής των “5”, και το συμπεριέλαβε, το 1866, σε μία συλλογή με λαϊκά τραγούδια της πατρίδας του. Η δημοφιλία του τραγουδιού οφείλεται στον μυθικό μπάσσο Feodor Chaliapin αλλά και στην Ορχήστρα του τζαζίστα Glenn Miller του οποίου η διασκευή σε swing έφτασε το 1941 στο Νο 1 του Αμερικάνικου Billboard στους μικρούς δίσκους (pop singles).

Béla BARTÓK (1881-1945): Σπουδή για το αριστερό χέρι ο αρ. 6 από το 1ο τεύχος της συλλογής “Για τα παιδιά”, ΒΒ 53 ή Sz. 42

Μαρία Μαρδικιάν, πιάνο

Τα, αρχικά, 85 κομμάτια, μοιρασμένα σε 4 τεύχη με το γενικό τίτλο “Για τα παιδιά”, τελικά ελαττώθηκαν το 1945 σε 79, σε μια αναθεωρημένη έκδοση σε 2 τεύχη: το 1ο τεύχος (40 κομμάτια) με τον υπότιτλο “πάνω σε Ουγγρικούς λαϊκούς χορούς”, και το 2ο (39 κομμάτια) με τον υπότιτλο “πάνω σε Σλοβάκικους ρυθμούς”.

“Καθαρή δημοτική μουσική είναι η αυθόρμητη έκφραση των συναισθημάτων μιας κοινότητας”

θα γράψει αργότερα ο Bartók.

Μερικά από τα κομμάτια αυτά υπάρχουν σε μεταγραφή για βιολί και πιάνο (ΒΒ 109).

και κάποια άλλα για ορχήστρα (ΒΒ 103).

Pam(ela) WEDGWOOD (γενν. 1947) Strawberry flip, ο αρ. 5 από τη σειρά κομματιών “Easy jazzin’ about”

Χαράλαμπος Αυγερινός, πιάνο

Η Pamela Wedgwood σπούδασε πιάνο, κόρνο, βιολοντσέλλο και σύνθεση και εργάστηκε σαν κορνίστα σε μεγάλες ορχήστρες. Το όνομα της ακούστηκε κυρίως με τα 30 βιβλία της σειράς “Jazzin’ about” και πολλά άλλα βιβλία που σήμερα ανέρχονται σχεδόν σε 200!

Τα 12 κομμάτια της σειράς “Easy jazzin’ about” απευθύνονται σε μικρά παιδιά και είναι άλλοτε blues, άλλοτε rock και συχνά jazz.

Arvīdis ŽILINSKIS (1905-1993): Βαλς σε La+

Αγγελική Τσιχλόγιαννη, πιάνο

Ανάμεσα στα περίπου 1500 έργα που περιλαμβάνει ο κατάλογος έργων του Λετονού συνθέτη

Α. Žilinskis θα βρούμε οπερέττες, κοντσέρτα, μουσική για μπαλλέτα αλλά και πολλά τραγούδια

και κομμάτια για πιάνο που γράφτηκαν ειδικά για παιδιά. Ο Žilinskis θεωρείται ο πρώτος Λετονός συνθέτης που ασχολήθηκε με το είδος της μουσικής κωμωδίας.

Johannes BRAHMS (1833-1897)

Βαλς, σε Sol+, από τα “Liebeslieder-Walzer”, op. 52α

Ελευθερία Μαντούβαλου - Αλέκα Τσούκη, πιάνο 4 χέρια

Τα κομμάτια της συλλογής “Liebeslieder-Walzer” (Βαλς - τραγούδια αγάπης) μοιράζονται στα op. 52 και op. 65. Γράφτηκαν το 1868 και είναι 18 τραγούδια για 4 φωνές και πιάνο-4 χέρια· είναι όλα σύντομα κομμάτια που εκφράζουν μία γκάμα συναισθημάτων και συγκινήσεων. Ίσως εκφράζουν τον απελπισμένο έρωτα του Brahms για την Clara Schumann.

Ο Brahms τα θεωρούσε όμορφα κομμάτια, κατάλληλα για ρεσιτάλ όπως έγραφε, το 1870, σε μιάν επιστολή στον εκδότη του Fritz Simrock. Η επίδραση του Schubert είναι εμφανής.

Το 1874 δημοσιεύτηκε η εκδοχή για πιάνο-2 χέρια, χωρίς τις φωνές, σαν op. 52α.

Zoltán KODÁLY (1882-1967): Intermezzo, από τη λαϊκή όπερα “Ηáry János”

Μαρίνος Χαραλάμπους, βιολί - Γιάννης Αυγερινός, πιάνο

Η όπερα αυτή περιέχει πασίγνωστους λαϊκούς σκοπούς της Ουγγαρίας. Είναι η ιστορία ενός καυχησιάρη βετεράνου του Αυστρο-ουγγρικού στρατού που διηγείται πώς νίκησε το στρατό του Ναπολέοντα και κέρδισε την καρδιά μιάς πριγκίπισσας.

Το Intermezzo, από τη δημοφιλή ομώνυμη ορχηστρική Σουΐτα, στηρίζεται σ’ ένα verbunko(s),

δηλ. “τραγούδι στρατολόγησης”· τα verbunko(s) ήταν μουσικές που παιζόντουσαν όταν, τα χρόνια των Αψβούργων αυτοκρατόρων, διάφορες στρατιωτικές ομάδες στρατολογούσαν με τη βία νεαρούς Ούγγρους καθώς η αυτοκρατορία βρισκόταν σε συνεχείς πολέμους.

Domenico SCARLATTI (1685-1757): Σονάτα, σε re-, Κ9 ή L413

Δημήτρης Γιαννούλης, πιάνο

Η αρίθμηση των έργων για πληκτροφόρα του Domenico Scarlatti γίνεται με βάση τους χρονολογικούς καταλόγους που συνέταξαν ο Ιταλός πιανίστας Alessandro Longo (1864-1945), που επιμελήθηκε και την έκδοση των έργων του Scarlatti σε 11 τόμους (1906-1913), και ο Ralph Kirkpatrick (1911-1984), ο διάσημος Αμερικανός τσεμπαλίστας που στη βιογραφία του για τον Scarlatti συμπεριέλαβε και τον κατάλογο των έργων του συνθέτη. Έτσι, οι 2 κατάλογοι έχουν το χαρακτηριστικό Λατινικό γράμμα L(ongo) ή K(irkpatrick) που το ακολουθεί ένας αραβικός αριθμός για τη σειρά της χρονολόγησης. Η έκδοση του Kirkpatrick θεωρείται η πλέον ακριβής.

Felix MENDELSSOHN (1809-1847): Τραγούδι χωρίς λόγια, op. 102, αρ. 4

Δάφνη Ζωγράφου, πιάνο

Τα “Τραγούδια χωρίς λόγια” είναι 48 κομμάτια για πιάνο που εκδόθηκαν σε 8 βιβλία

με διαφορετικά opus, καλύπτοντας μια συνθετική περίοδο 16 ετών (1829-1845)

στη σύντομη ζωή του συνθέτη. Τα κομμάτια αυτά, ιδιαίτερα δημοφιλή στους πιανίστες

στο 2ο ήμισυ του 19ου αιώνα, είναι σε μικρές, συνήθως τρίμερες φόρμες, “κομμάτια σαλονιού”

με ρομαντικούς τίτλους που άλλοτε οφείλονται στον συνθέτη και άλλοτε όχι. Κάθε έργο είναι

μία αυτοτελής σύνθεση χωρίς αναπάντεχα σημεία και εκπλήξεις.

Ο Hans von Bülow δικαιολογημένα έλεγε πως “…ένα τραγούδι χωρίς λόγια του Μέντελσσον

είναι τόσο κλασσικό όσο και ένα ποίημα του Γκαίτε”.

Fryderyk CHOPIN (1810-1849): Σπουδή op. 10,9, σε fa-

Αναστασία Κασμά, πιάνο

Οι 27 Σπουδές του Chopin (12 του op. 10, 12 του op. 25 και 3 χωρίς αριθμ. opus)

είναι οι πρώτες σπουδές που έγιναν μέρος του ρεπερτορίου των μεγάλων πιανιστών

στα ρεσιτάλ τους. Οι τεχνικές δυσκολίες των έργων αυτών αλλά και η μουσική τους

σύλληψη ήταν μια πρόκληση· ας μη ξεχνάμε ότι ο Franz Liszt επηρεάστηκε ιδιαίτερα

στο προσωπικό του πιανιστικό γράψιμο.

Οι 3 τελευταίες Σπουδές περιελήφθησαν στη σειρά “Μέθοδος των μεθόδων για πιάνο”

που επιμελήθηκαν ο βιρτουόζος πιανίστας Ignaz Moscheles (1794-1870)

και ο Βέλγος μουσικολόγος François-Joseph Fétis (1784-1871).

o αρ. 1, Andante moderato, από το op. 117

Ηρώ Κατσίμπελη, πιάνο

Τα opp. 116, 117, 118 και 119 είναι οι τελευταίες συλλογές με κομμάτια

-σε μικρές φόρμες- για σόλο πιάνο που έγραψε ο Brahms ανάμεσα στα 1892/93.

H Clara Schumann, στην οποία πιθανόν είναι αφιερωμένα τα παραπάνω έργα,

γράφει: “Με αυτά τα κομμάτια αισθάνομαι, επιτέλους, τη μουσική να ξαναμπαίνει

στη ζωή μου και παίζω (πιάνο) ξανά με αληθινή αφοσίωση”.

Το op. 117 είναι 3 Intermezzi, όλα με την ένδειξη Andante, κάτι που είχε προκαλέσει

μεγάλη έκπληξη στον Leschetizky όταν ο τότε μαθητής του Artur Schnabel του έδειξε

τα κομμάτια. Τα τρία αυτά intermezzi είναι “τρία νανουρίσματα για τις λύπες μου”,

εξομολογήθηκε κάποτε ο Brahms στο φίλο του, ερασιτέχνη πιανίστα,

Rudolf von der Leyen, τραπεζίτη στο επάγγελμα.

Federigo FIORILLO (1755-μετά το1823)

Από τα “36 Καπρίτσια (Σπουδές), op. 3” ο αριθμ. 32: Αdagio espressivo

Ζωή Προκοπίου, βιολί

Παρ’ ότι ο Fiorillo υπήρξε ένας παραγωγικός συνθέτης που συνέθεσε σχεδόν

200 έργα, η φήμη του διατηρείται μόνο με τα “36 Καπρίτσια για βιολί”, μια σειρά

από σπουδές που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα σαν θεμελιώδες

παιδαγωγικό υλικό στη σπουδή του βιολιού δίπλα σε αυτές του Pierre Rode (1774-1830)

και του Rodolphe Kreutzer (1766-1831).

Στον κατάλογο των έργων του Fiorillo θα βρούμε 8 συμφωνίες κονσερτάντε, 15 κουαρτέτα

εγχόρδων, 42 ντουέτα για 2 βιολιά, 9 σονάτες για πιάνο κ.ά.

Τετραμελές φωνητικό σύνολο από τους

Μιχάλη Γιοχάλα, Πέτρο Λάλο, Γιώργο Μακρή

και Κωνσταντίνο Βαγενά (τραγούδι - διεύθυνση)

ερμηνεύει τα έργα:

Κωνσταντίνος ΒΑΓΕΝΑΣ (γενν.1989): Άγιος ο Θεός

 εκκλησιαστικός ύμνος σε do-, για ανδρική χορωδία (ΤΤΒΒ)

Πρόκειται για τον αρχαίο εισοδικό ύμνο της Θείας Λειτουργίας· ενώ ο ύμνος

ψάλλεται, ο κλήρος και ο λαός εισέρχονται από τον πρόναο (=Νάρθηκα) στον κυρίως

Ναό για την τέλεση του μυστηρίου. Όταν τελειώσει η ψαλμώδηση του ύμνου, ο Διάκονος

εκφωνεί “Δύναμις” και ο ύμνος επαναλαμβάνεται ολόκληρος σε αργότερο ρυθμό.

Η μελοποίηση που ακούτε για 4φωνη ανδρική χορωδία κινείται στο πλαίσιο

της Ρωσσικής εκκλησιαστικής μουσικής παράδοσης

που τη χαρακτηρίζει η πολυφωνία.

Μαρίνα ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ (γενν.1995): Εισαγωγή και μοτέτο

Το χορωδιακό αυτό γράφτηκε πάνω σε 2 στίχους από τον Ψαλμό 109 του Δαυΐδ.

Η Εισαγωγή, σε βαρύ ύφος χωρίς κίνηση των φωνών, μας οδηγεί κατευθείαν

στο πολυφωνικό, τρίφωνο μοτέτο που είναι γραμμένο στο ύφος και την τεχνική της Αναγεννησιακής μουσικής.

Η σύνθεση αυτή απετέλεσε μέρος του Πτυχίου Αντίστιξης που η Μαρίνα Νικολαΐδου έλαβε τον Ιανουάριο του 2018 με το βαθμό Άριστα.

Nikolai RIMSKY-KORSAKOV (1844-1908): Το τραγούδι της Ινδίας από την όπερα σε 7 σκηνές “Sadko” (1896)

Διασκευή για κλαρινέττο και πιάνο

Γεωργία Θεοδώρου, κλαρινέττο - Φραγκίσκος Μακρής, πιάνο

Τόσο το ομώνυμο τραγούδι, όσο και οι οργανικές -σε διάφορους συνδυασμούς- εκδοχές του,

κλασσικές και μη, στηρίζονται σε μίαν άρια της όπερας. Η πιο διάσημη, ίσως, εκτέλεση του “Τραγουδιού της Ινδίας” είναι αυτή που ηχογράφησε το 1937 ο τρομπονίστας της τζαζ

Tommy Dorsey μαζί με τον τρομπετίστα Bunny Berigan.

Η όπερα “Sadko” σηματοδοτεί την έναρξη της συνεργασίας του Korsakov

με τον λιμπρεττίστα Vladimir Bel ’sky (1866-1946)· είναι μια ευτυχής συνεργασία

που θα διαρκέσει μέχρι το τέλος της ζωής του συνθέτη.

Gaetano DONIZETTI (1797-1848)

Σονάτα για φλάουτο και πιάνο, σε Sol+, Largo & Allegro

Γιώργος Holland, φλάουτο - Ηρώ Κατσίμπελη, πιάνο

Η αρχική ένδειξη στην παρτιτούρα ήταν “Σονάτα για βιολί (ή φλάουτο) με συνοδεία άρπας”.

Ο Donizetti έχει συνθέσει, επίσης, 3 Κοντσερτίνα για φλάουτο, άλλη μία Σονάτα για φλάουτο

 και πιάνο σε Do+ και ένα Trio για φλάουτο, φαγκόττο και πιάνο. Στο σύνολο, όμως,

των έργων του Μουσικής Δωματίου δεσπόζει το “Κοντσερτίνο για Αγγλικό κόρνο”.

Οι περισσότεροι μουσικολόγοι συμφωνούν πως τα οργανικά έργα του Donizetti

 -ανάμεσα τους 19 κουαρτέτα εγχόρδων!- είναι δευτερεύουσας σημασίας· πρόκειται

μάλλον για ασκήσεις ύφους παρά για έργα τέχνης.

Valentyn SYLVESTROV (γενν. 1937)

Οι αρ. 2 (Andantino rubato) και 3 (vivace rubato) της ενότητας “Πρωινή μουσική”

από τη σειρά 11 τετράφωνων κομματιών Μουσική σε παληό ύφος (1973)

Βενετία Σκευοφύλακα, πιάνο

Ο Ουκρανός συνθέτης V. Sylvestrov ανήκει στη γενιά της λεγόμενης “Πρωτοπορίας του Κιέβου”

που γύρω στα ’60 προκάλεσε την προσοχή του κοινού και την οξεία κριτική της συντηρητικής

Σοβιετικής αισθητικής. Η μουσική του παιζότανε σπάνια στην πατρίδα του, μέχρις ότου

άρχισε η διεθνής αναγνώριση του. Έτσι, στα τέλη του ’80 οι συναυλίες με έργα του αρχίζουν

να πληθαίνουν και στην Ουκρανία και στη Ρωσσία. Η “Μουσική σε παληό ύφος” όπως

και η “Παιδική μουσική Ι”, για σόλο πιάνο, έργα του 1973, γράφτηκαν σε μια εποχή όπου

 ο συνθέτης εγκαταλείπει την πρωτοπορία και επιστρέφει στην παράδοση.

Sergei RACHMANINOV (1873-1943): Vocalise, op. 34, αρ. 14

Δήμητρα Σακελλάρη, τραγούδι - Γκιουλνόρα Τουλιαγκάνοβα, πιάνο

Στα 14 τραγούδια ή Ρομάντζες op. 34, που γράφτηκαν το 1915 για ψηλή φωνή

(σοπράνο ή τενόρο) και πιάνο, το “Vocalise” είναι το τελευταίο τραγούδι, αφιερωμένο

στη διάσημη Ρωσίδα λυρικο-κολορατούρα Antonina Nezhdanova (1873-1950).

Η Nezhdanova ήταν η πρώτη που το τραγούδησε και στη διασκευή για φωνή και ορχήστρα.

Με τον όρο vocalise εννοούμε μια μελωδία χωρίς κείμενο που τραγουδιέται προφέροντας

απλά κάποιο φωνήεν. Αρχικά, τα vocalise(s) ήταν τεχνικές ασκήσεις για τους τραγουδιστές.

Από τον 19ο αιώνα αρχίζει να προβάλλεται και η καλλιτεχνική και ερμηνευτική πλευρά

αυτών των συνθέσεων. Ο Fauré o Ravel, o Villa-Lobos και ο Glière

είναι μεταξύ των διασήμων συνθετών που έγραψαν vocalises.

Τέρης ΧΡΥΣΟΣ (γενν. 1938): In my dream

Εναρμόνιση-διασκευή για σόλο πιάνο: Πέτρος Καρπαθάκης

Πέτρος Καρπαθάκης, πιάνο (φιλική συμμετοχή)

Σημείωμα του συνθέτη : Ένα πρωΐ ξύπνησα με μια μελωδία να στριφογυρίζει

στο κεφάλι μου χωρίς να μου φεύγει από το μυαλό. Τηλεφώνησα στο φίλο μου

Γιάννη Αυγερινό και του την τραγούδησα. Μου είπε ότι του άρεσε και ήθελε να τη σκεφτεί.

Μετά από λίγες μέρες μου έκανε μιάν έκπληξη: η μελωδία αυτή, εναρμονισμένη

σε στυλ τζαζ, θα ακουγότανε στη Συναυλία του Ωδείου!

Σε μια συνάντηση μας στο Ωδείο, λίγες μέρες μετά, το τραγούδι μου

πήρε σάρκα και οστά στα χέρια του Πέτρου Καρπαθάκη.

Τους ευχαριστώ όλους!

Nino ROTA (1911-1979) και Gianni BONCOMPAGNI (1932-2017)

Parla più piano (= Μίλα πιο χαμηλά)

Κωνσταντίνος Βαγενάς, τενόρος (φιλική συμμετοχή)

Γιάννης Αυγερινός, πιάνο

Η ορχηστρική εκδοχή του τραγουδιού αυτού ακούστηκε στην ταινία “Ο Νονός” του 1972.

Οι αγγλικοί στίχοι που προστέθηκαν από τον Larry Kusik και η εκτέλεση

του Andy Williams δημιούργησαν μια παγκόσμια επιτυχία και ανέβασαν το τραγούδι

στις ψηλές θέσεις πολλών charts.

Η μουσική του Rota κέρδισε το Όσκαρ καλλίτερης μουσικής το 1974

για τον “Νονό”, 2ο μέρος.

Sergei PROKOFIEV (1891-1953)

Σονάτα για φλάουτο και πιάνο, σε Re+, op. 94, 2ο μέρος: Scherzo

Πολυξένη Σπηλιοπούλου, φλάουτο - Σοφία Καμβύση, πιάνο

Τον Σεπτέμβριο του 1942 ο Prokofiev βρίσκεται στην Alma-Ata του Καζακστάν

όπου συνεργάζεται με τον Αϊζενστάιν για τη μουσική της ταινίας “Ιβάν ο Τρομερός”.

Στον ελεύθερο χρόνο του σκιτσάρει μια σονάτα για φλάουτο έχοντας στο μυαλό του

τον ήχο του διάσημου Γάλλου φλαουτίστα Georges Barrère.

Γυρνώντας στη Μόσχα το έργο έχει τελειώσει και στη πρεμιέρα φλάουτο παίζει

ο Νικολάϊ Τσαργκόφσκυ με τον Σβιατοσλάβ Ρίχτερ στο πιάνο.

Η σονάτα δεν εντυπωσίασε ούτε τους φλαουτίστες ούτε το κοινό και έτσι, λίγο αργότερα,

ο Prokofiev τη μεταγράφει για βιολί και πιάνο (σαν op. 94α ή άλλοτε 94 bis)

με τη βοήθεια του Νταβίντ Όϊστραχ.

Gaetano DONIZETTI: So anch’ io la virtù magica

(= Κι εγώ ξέρω τα μαγικά σου κόλπα), Καβατίνα και άρια

από την 4η σκηνή της 1ης πράξης της όπερας “Don Pascuale”

Μαρίνα Νικολαΐδου, σοπράνο - Γιάννης Αυγερινός, πιάνο

Η 3πρακτη αυτή όπερα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Théatre Italien

στο Παρίσι, στις 3/1/1843. Τον ρόλο της Norina τραγούδησε τότε η διάσημη Ιταλίδα

σοπράνο Giulia Grisi (1811-1869). Το λιμπρέττο γράφτηκε από τον Ιταλό ποιητή

Giovanni Ruffini (1807-1881) σε συνεργασία με τον συνθέτη και η όπερα θεωρήθηκε

σαν το αποκορύφωμα και το τέλος της παράδοσης της opera buffa του 19ου αιώνα.

Στα πλαίσια της παράδοσης αυτής οι χαρακτήρες του έργου αντιστοιχούν

στους χαρακτηριστικούς τύπους της Comedia dell’ Arte: o Pascuale είναι ο θορυβώδης

Pantalone, ο ανιψιός του Ernesto είναι ο ερωτύλος Πιερρότος, ο γιατρός Malatesta

o μηχανορράφος Scapino και η Νορίνα η πανούργα Κολομπίνα.

Dmitri SHOSTAKOVITCH (1906-1975)

Από τη σειρά κομματιών “Αφορισμοί”, op. 13, ο αρ. 3: Νυχτερινό

Δημήτρης Γιαννούλης, πιάνο

Οι 10 “Αφορισμοί” του op. 13 για σόλο πιάνο (Φεβρουάριος/Απρίλιος 1927) είναι σύντομα

κομμάτια που απαιτούν πιανιστική δεξιοτεχνία και χαρακτηρίζονται από μία ελαφρά ειρωνεία.

Ο Βρετανός μουσικολόγος Gerard McBurney βρίσκει κάποια συνάφεια ανάμεσα

στα έργα αυτά και τους “Sarcasmes” (op. 17) ή τις “Visions fugitives” (op. 22).

Γρηγόρης ΠΟΛΥΖΟΣ (γενν. 1986): CIRCLE (2018)

Φίλανδρος Κάρρας, κλαρινέττο - Μάριος Καζάς, πιάνο

Σημείωμα του συνθέτη: Το έργο αυτό με τον τίτλο CIRCLE (2018) γράφτηκε ειδικά

για τη Συναυλία του Ωδείου. Είναι ένα σειραϊκό έργο πάνω στο όνομα AVGERINOS (!)

όπου κάθε νότα της 9φθογγης σειράς αντιστοιχεί σε ένα γράμμα του ονόματος, θέλοντας

έτσι να τιμήσω τον δάσκαλο μου Γιάννη Αυγερινό.

Έχομε 3 σύντομα μέρη με σύνολο 30 μέτρα· κάθε μέρος διαρκεί 1’. Η κυκλικότητα του έργου

εντοπίζεται τόσο σε επίπεδο φόρμας όσο και σε επίπεδο φθόγγων,

ρυθμικών μοτίβων, φρασεολογίας κ.λ.π.

Enrico TERNI (1879-1960): Ερωτικό ποίημα

Ηρώ Κατσίμπελη, πιάνο

Ελάχιστες πληροφορίες γνωρίζουμε για τον Εβραϊκής καταγωγής Ιταλό συνθέτη

και μαέστρο Enrico Terni . Το 1921 παντρεύτηκε τη συγγραφέα και δημοσιογράφο

Fausta Cialente (1898-1994), μία από τις μεγάλες φυσιογνωμίες του σύγχρονου φεμινισμού

στην Ιταλία, πρώτη αποδέκτη του μεγάλου λογοτεχνικού Βραβείου Strega το 1976. Το ζευγάρι έζησε στην Αλεξάνδρεια και το Κάϊρο μέχρι τα τέλη του 1947.

Ο Terni είχε σπουδάσει στη Φλωρεντία και ήταν μουσικολόγος και αντιπρόεδρος

της Société des Concerts d’ Egypte, ενώ, στα 1939, αναφέρεται και

σαν μουσικο-λογοτεχνικός κριτικός. Στο σπίτι του σύχναζαν διανοούμενοι

κάθε εθνικότητας και κοινωνικής τάξης και ο ίδιος έπαιζε πιάνο (;) σε ένα Trio.

Georges BIZET (1838-1875)

Près des remparts de Séville (= Κοντά στα οχυρά της Σεβίλλης),

Aria-Seguidille από την 1η πράξη της “Carmen” (συνθ. 1873/4)

Βιβή Κλεισούρα, μέτζο σοπράνο - Γκιουλνόρα Τουλιαγκάνοβα, πιάνο

Η όπερα “Carmen”, σε 4 πράξεις, είναι βασισμένη στην ομώνυμη νουβέλα του Prosper Mérimée (1803-1870).

Είναι μια “κωμική-όπερα”, ένας όρος που χρησιμοποιείται μόνον όταν οι άριες και τα χορωδιακά χωρίζονται από ομιλούμενους διαλόγους και όχι ρετσιτατίβα.

Προφανώς, η “Κάρμεν”, δεν είναι μία αστεία όπερα!

Η εκδοχή που γνωρίζουμε, δηλ. με ρετσιτατίβα, οφείλεται στον Ernest Guiraud που του χρωστάμε και την ενορχήστρωση των “Παραμυθιών του Χόφμαν” του Jacques Offenbach. Ήταν η τελευταία όπερα του Bizet αφού, 33 ημέρες μετά την πρεμιέρα, ο συνθέτης πέθανε μόλις 37 ετών!

Renato CAROSONE , μουσική - Nicola “Nisa” Salerno, στίχοι

Tu vuò fa’ l’ Americano (= θέλεις να κάνεις τον Αμερικάνο, 1956), και

Gianni FERRIO, μουσική - Antonio Amurri, στίχοι

Piccolissima serenata (= μικρούλα σερενάτα, 1957)

Σπύρος Πρατίλας, πιάνο - Γιώργος Παπαδόπουλος, κιθάρα

Δύο τραγούδια προσωπικές δισκογραφικές επιτυχίες του Renato Carosone, εκπρόσωπου

του λεγόμενου “canzone Napoletana” (= Ναπολιτάνικο τραγούδι).

Ο Carosone με τον Salerno έγραψαν μαζί αρκετές επιτυχίες, ενώ ο Salerno έγραψε

και τους στίχους στο τραγούδι “Non ho l’ età” με το οποίο η Ιταλία, με τραγουδίστρια

την Gigliola Cinquetti, κέρδισε το 1964 το Α! Βραβείο στην Eurovision.

Στον Gianni Ferrio οφείλονται πολλές μεγάλες επιτυχίες της Ιταλικής ελαφράς μουσικής

όπως το “Parole, parole” που τραγούδησε η Dalida με τον Alain Delon και το “Non gioco più”

της Milva· συνέθεσε επίσης τη μουσική για 120 ταινίες. Ο Amurri έγραψε,

εκτός από στίχους σε πολλά τραγούδια, 14 βιβλία με νουβέλες σατιρικού χαρακτήρα.

 

Μουσική: Domenico MODUGNO (1928-1994)

Στίχοι: D. Modugno - Franco Migliacci (γενν. 1930)

Volare ή Nel blu, dipinto di blu

Τέρης Χρυσός, τραγούδι (φιλική συμμετοχή) - Γιάννης Αυγερινός, πιάνο

Το τραγούδι “Volare” εκπροσώπησε την Ιταλία στον Διαγωνισμό της Eurovision

του 1958 κερδίζοντας το 3ο Βραβείο, έχοντας, ήδη, κερδίσει το 1ο Βραβείο

στο 8ο Φεστιβάλ του San Remo την ίδια χρονιά. Με το τραγούδι αυτό ο Modugno

έγινε ο πρώτος παραλήπτης του Grammy για το “Δίσκο της χρονιάς”

και το “Τραγούδι της χρονιάς” στην Α! απονομή των Grammies το 1958.

Το ενδιαφέρον είναι πως ο (στιχουργός) Franco Migliacci εμπνεύστηκε τους στίχους

από 2 πίνακες του Marc Chagall: Le cop rouge (= ο κόκκινος πετεινός) και

Le peintre et la modelle (= ο ζωγράφος και το μοντέλο).

Το 2008 τα Ιταλικά Ταχυδρομεία τύπωσαν ένα γραμματόσημο για τα 50 χρόνια

του τραγουδιού που δείχνει έναν άνδρα να πετά πάνω σε ένα φόντο γαλάζιο,

εξηγώντας έτσι τον τίτλο του τραγουδιού

Nel blu (= στο γαλάζιο), dipinto di blu (= ζωγραφισμένος γαλάζιος).

Ευχαριστούμε

Το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών,

την Διευθύντρια Κα Monica Zecca

και όλο το προσωπικό για την προθυμία με την οποία

υιοθέτησαν και υποστηρίζουν την διοργάνωση της συναυλίας αυτής

Επίσης, ευχαριστούμε ιδιαιτέρως

τον κ. Νίκο Νικηταρίδη, ερευνητή-ιστορικό,

για τις πληροφορίες που μας έδωσε

σχετικά με τον Ιταλό συνθέτη Enrico Terni

             

Οι σπουδαστές που παίζουν

ανήκουν στις τάξεις των καθηγητών κ.κ.:

(με αλφαβητική σειρά)

Σοφίας Καμβύση, φλάουτο

Ηρώς Κατσίμπελη, πιάνο

Ράνιας Κατωπόδη, πιάνο

Φραγκίσκου Μακρή, κλαρινέττο

Ελίζας Μαρδικιάν, πιάνο

Σωκράτη Μοναχού, μονωδία

Λιάνας Παπαστεφάνου, φλάουτο

Σωκράτη Σταθουλόπουλου, βιολί

Ελένης Στογιάννη, πιάνο

Αλέκας Τσούκη, πιάνο

Επιλογή ρεπερτορίου και επιμέλεια κειμένων

Εξώφυλλο-Αφίσσα: Αλέξανδρος Αντρέϊ

Επιμέλεια προγράμματος: Καλυψώ Παπακωνσταντίνου